TAKSONOMİ

Bir faaliyet "sürdürülebilir" olarak sınıflandırılabilmek için şu 6 çevresel hedefin en az birine önemli katkı sağlaması ve hiçbirine ciddi zarar vermemesi (Do No Significant Harm - DNSH) gerekir:

1. İklim değişikliğini azaltma
    
2. İklim değişikliğine uyum sağlama
    
3. Su ve deniz kaynaklarının sürdürülebilir kullanımı
    
4. Döngüsel ekonomi geçişi
    
5. Kirliliğin önlenmesi ve kontrolü
    
6. Biyolojik çeşitliliğin ve ekosistemlerin korunması
    

Ayrıca, faaliyetin asgari sosyal güvenceleri sağlaması (işçi hakları, insan hakları vb.) da zorunludur.

Taksonomi sisteminde birçok sektör yer almaktadır. Bunlar arasında:

• Enerji üretimi ve dağıtımı
   
• Ulaştırma ve lojistik
   
• Binalar ve inşaat sektörü
   
• Tarım ve ormancılık
   
• İmalat sanayi
   
• Bilgi ve iletişim teknolojileri
   

Örneğin, bir enerji santralinin taksonomiye uygun kabul edilmesi için, belirli bir karbon yoğunluğu eşiğini aşmaması gerekir.

AB Taksonomisi kapsamında faaliyet gösteren büyük ölçekli şirketler, yıllık olarak hangi faaliyetlerinin taksonomiye uyumlu olduğunu açıklamak zorundadır. Bu açıklamalar:

• Taksonomi uyumlu gelir oranı
   
• Taksonomi uyumlu yatırım harcamaları (CapEx)
   
• Taksonomi uyumlu operasyonel giderler (OpEx)
   

şeklinde yapılır. Bu sayede yatırımcılar, şirketlerin sürdürülebilirlik performanslarını sayısal verilerle kıyaslayabilir.

Sürdürülebilir finans ve çevresel şeffaflık gündeminin merkezinde yer alan iki temel kavramdan biri ESG kriterleri (Çevresel, Sosyal, Yönetişim), diğeri ise AB Taksonomi sistemidir. Bu iki yapı birbirinden bağımsız gibi görünse de aslında birbirini tamamlayan ve destekleyen araçlardır. Kurumların sürdürülebilirlik performanslarını güvenilir, ölçülebilir ve karşılaştırılabilir hale getirmek için birlikte kullanılmaları büyük önem taşır.

ESG Kriterleri Nedir?

ESG, şirketlerin yalnızca finansal performanslarını değil, aynı zamanda çevresel etkilerini, sosyal sorumluluklarını ve yönetişim uygulamalarını da dikkate alan bir değerlendirme sistemidir. Bu sistem üç temel başlık altında toplanır:

• Çevresel (Environmental): Karbon ayak izi, enerji tüketimi, su kullanımı, atık yönetimi, biyolojik çeşitlilik etkisi
   
• Sosyal (Social): Çalışan hakları, iş güvenliği, topluma katkı, tedarik zincirinde etik
   
• Yönetişim (Governance): Şeffaflık, yönetim yapısı, yolsuzlukla mücadele, paydaş katılımı
   

Yatırımcılar ve finansal kuruluşlar, ESG skorları ile şirketlerin uzun vadeli sürdürülebilirlik stratejilerini değerlendirmekte ve risk analizlerini bu doğrultuda yapmaktadır.

• ESG bir çerçeve sunar, Taksonomi bu çerçeveyi özellikle çevresel açıdan sayısal temellere oturtur.
   
• Taksonomi, ESG’nin “E” (Environmental) kısmı için detaylı teknik kriterler sağlar.
   
• ESG değerlendirmeleri yatırımcı dostu ve genel amaçlı iken, Taksonomi regülasyona dayalı ve teknik odaklıdır.
   
• ESG raporları genellikle niteliksel ifadeler içerirken, Taksonomi niceliksel, objektif ölçütlerle yeşil faaliyetleri tanımlar.
   

Bu nedenle, ESG uyumlu olmak isteyen firmaların, çevresel verilerini Taksonomi kriterlerine göre yapılandırmaları, şeffaf ve güvenilir bir sürdürülebilirlik profili oluşturmaları açısından kritik önem taşır.

1. Yatırımcı Güveni Artar:
Taksonomi uyumlu şirketler, çevresel risklerini azaltan ve uzun vadeli değer yaratan kuruluşlar olarak görülür.

2. Finansmana Erişim Kolaylaşır:
Yeşil tahvil (green bond) ve sürdürülebilir kredi mekanizmaları gibi finansal araçlara daha kolay erişim sağlanır.

3. Yasal Uyum ve Risk Azaltımı:
AB regülasyonlarına uyum, olası ceza ve yaptırımları önler.

4. Marka İtibarı Güçlenir:
Sürdürülebilirlik algısı yüksek olan firmalar, hem tüketici hem yatırımcı gözünde daha değerlidir.

Şirketler için taksonomiye uyum sağlamak aşamalı bir süreçtir:

1. Faaliyetlerin analiz edilmesi
    
2. Uyumlu faaliyetlerin belirlenmesi
    
3. Teknik kriterlerin sağlanıp sağlanmadığının tespiti
    
4. Raporlama altyapısının kurulması
    
5. Paydaşlara açık ve doğru bilgi sunumu
    

Bu süreçte MRV (Monitoring, Reporting, Verification) danışmanlığı büyük önem taşır.